گزارش کرسی - کرسی نظریه پردازی
بسمه تعالی
گزارش برگزاری بیست و سومین کرسی علمی – ترویجی
با عنوان:
« نقد ترجمه های معاصر فارسی قرآن کریم»
ارائه دهنده:
دکتر یحیی معروف عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی
ناقد:
دکتر علی سلیمی عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی
دکتر شهریار همتی عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی
مدیر جلسه:
دکتر جهانگیر امیری عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه رازی
جلسه کرسی علمی ترویجی با عنوان «نقد ترجمه های معاصر فارسی قرآن کریم» ساعت 8:30 صبح مورخ 6 تیرماه 1403 به صورت وبیناری با حضور بیش از نود نفر از اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه رازی آغاز شد. اعضای جلسه کرسی از گروه زبان و ادبیات عرب، ارائه دهنده؛ دکتر یحیی معروف، ناقد اول دکتر علی سلیمی و ناقد دوم دکتر شهریار همتی در این نشست شرکت داشتند و مدیریت جلسه نیز با دکتر جهانگیر امیری بود.
دکتر امیری، مدیر جلسه تاریخچه کوتاهی از ترجمه قرآن کریم ارائه کرد سپس دکتر معروف در خصوص چالش های ترجمه قرآن کریم مطالبی ایراد نمودند و سپس به نقد چند نمونه از ترجمه های معاصر قرآن کریم از جمله ترجمه دکتر فولادوند، آیت الله مکارم شیرازی و آیتی و الهی قمشه ای پرداختند. از جمله نکاتی که ارائه دهنده در نقد خود از ترجمه های معاصر مورد تأکید قرار دادند نداشتن وحدت رویه در ترجمه آیات مشابه و دقت نکردن مترجمان به مسائل ریز صرفی و نحوی مؤثر در معانی آیات و توجه نکردن مترجمان به ترجمه ادات تأکید از جمله لام تأکید و نون تأکید ثقیله و نیز برخی از صنایع بلاغی در ترجمه بود. در ادامه کرسی، دکتر سلیمی به عنوان نخستین ناقد مطالبی مطرح نمودند از جمله اینکه در نقد ترجمه ها دو زاویه دید مطرح است؛ نخست بررسی درک درست متن اصلی چنانکه در کلمه " قصص" خطای معنی رخ داده بود و دوم انتخاب قالب مناسب در زبان مقصد است که ذوق و سلیقه در آن نقش بسیار مهمی دارد، نکته دیگر توجه به سیاق متن است؛" علی المفسر أن یجري حيث تجري الآية ..." توجه به اين امر در ترجمه باعث می شود مترجم از آوردن معانی خلاف سیاق آیه اجتناب نماید و نکته آخر اینکه قرآن کریم در همان حال که یک معجزه الهی است یک پدیده زبانی بشری هم هست، حقایق تنزل یافته تا رنگ بشری به خود گرفته است، حقیقت در قفس زبان اسیر شده است. مترجم باید به این جنبه توجه کند و برای تحقق این هدف ضروری است مترجم از پانوشت بهره گیرد. کلمه "صبغه الله" با توجه به رسم غسل تعمید مسیحیان که با آب رنگی انجام میشد آمده است و یا کلمه "راعنا" به ما توجه کن کلمهای است که یهودیان در آیین خود بکار می بردند و مانند اینها فراوان است که نیازمند توضیح در پانوشت است. در ادامه دکتر همتی به عنوان دومین ناقد کرسی به نکاتی اشاره داشتند؛ از جمله اینکه ارائه دهنده به جای پرداختن به موارد متعدد و پراکنده از ترجمه ها، یک مبحث مشخص در امر ترجمه از جمله، جملات اسمیه، جملات فعلیه، ترجمه مفاعیل، ترجمه ادوات تأکید، مسأله حذف در ترجمه و یا بازتاب صنایع بلاغی در ترجمه های معاصر را به طور خاص مطرح می کردند و یا اینکه تنها یک موضوع را سوره به سوره مورد بحث و مداقه قرار می دادند که در آن صورت بازدهی جلسه بهتر بود. در پایان دکتر بهرامی به عنوان حسن ختام کرسی، پیشنهادی را ارائه کردند که به جای ترجمه فردی قرآن، یک گروه متشکل از افراد متخصص در حوزه های متعدد و مرتبط با ترجمه قرآن کریم از جمله زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، زبان شناسی، تاریخ اسلام، فرهنگ عرب، تفسیر و.... به ترجمه قرآن همت گمارند و دانشگاه رازی با توجه به جایگاه علمی مناسبی که در کشور و جهان اسلام دارد به خوبی می تواند عهده دار این رسالت مهم و سترگ شود.